Ενσυνειδητότητα

Mindfulness

Σας έχει συμβεί να οδηγείτε το αυτοκίνητό πηγαίνοντας κάπου και φτάνοντας στον προορισμό σας συνειδητοποιείτε ότι δεν θυμάστε τίποτα από την διαδρομή; Ή, αρχίζετε να τρώτε ένα πακέτο πατατάκια και ξαφνικά κάποια στιγμή, διαπιστώνετε ότι το μόνο που είχε απομείνει στα χέρια σας ήταν ένα άδειο πακέτο;

Στους περισσότερους από εμάς, έχει συμβεί!

Αυτά, είναι μερικά κοινά παραδείγματα απουσίας συνειδητότητας. Μιας πνευματικής κατάστασης που συχνά αναφέρεται και ως το να ζούμε στον αυτόματο πιλότο. Όταν “γλιστράμε” στον αυτόματο πιλότο (και έρευναδείχνει ότι ο μέσος άνθρωπος είναι στον αυτόματο πιλότο 47% του ξυπνητού χρόνου), η προσοχή μας απορροφάται στον περιπλανώμενο νου και δεν είμαστε πραγματικά “παρόντες” στη ζωή μας. Μερικοί επιστήμονες μάλιστα, μιλούν για τον αυτόματο πιλότο ως μια ονειρική κατάσταση, γιατί απλά δεν είμαστε πλήρως “εκεί” εκείνη την στιγμή.

Σε αυτόν τον πολυάσχολο, υπέρ-συνδεδεμένο κόσμο που ζούμε, είναι πολύ εύκολο να χάσουμε τον εαυτό μας στον αυτόματο πιλότο για μεγάλο μέρος της ημέρας…κάθε ημέρα. Ζώντας με αυτό τον τρόπο, συχνάπαραβλέπουμε τις όμορφες στιγμές της ζωής, αδυνατούμε να “ακούσουμε” τι μας λέει το σώμα μας και πολύ συχνά, παγιδευόμαστε σε ένα μηχανικό τρόπο σκέψης και ζωής που μπορεί να είναι επιβλαβής για τον εαυτό μας ή και τους άλλους.

Όντας στον αυτόματο πιλότο, έχουμε την τάση να χανόμαστε στο «κάνω» και να βρισκόμαστε συνεχώς στην κατάσταση του να προσπαθούμε και να πασχίζουμε να “γίνουν τα πράγματα” αντί να ζούμε την ζωή πραγματικά και με πληρότητα. Σε αυτή την “θέση λειτουργίας”, γινόμαστε ευάλωτοι στο άγχος, την ανησυχία, την κατάθλιψη και την αντιδραστικότητα. Η ίδιαέρευνα δείχνει επίσης ότι στην πραγματικότητα, όσο περισσότερο το μυαλό μας δεν είναι στο παρόν, τόσο λιγότερο ευτυχισμένοι είμαστε.

Τι είναι Ενσυνειδητότητα (Mindfulness);

Ενσυνειδητότητα ή επίγνωση, είναι το αντίθετο της α-συνειδητότητας. Σημαίνει ότι βγαίνουμε από τον αυτόματο πιλότο και ανακτούμε πάλι τον έλεγχο της προσοχής μας, και της ζωής μας. Ενσυνειδητότητα σημαίνει ότι έχουμε στιγμή-με-στιγμή, συνειδητή γνώση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των σωματικών μας αισθήσεων όπως και του περιβάλλοντός γύρω μας. Η πρακτική της ενσυνειδητότητας, περιλαμβάνει επίσης την μη-κριτική, που σημαίνει ότι παρατηρούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας με τη στάση ενός αμερόληπτου μάρτυρα – χωρίς να τα αποδεχόμαστε ή να τα απορρίπτουμε. Απλά τα παρατηρούμε.

Ο πρωτοπόρος επιστήμονας και δημιουργός του παγκόσμια αναγνωρισμένου προγράμματος “Μείωση Άγχους Μέσω Ενσυνειδητότητας – MBSR” Jon Kabat Zinn, ορίζει την ενσυνειδητότητα ως εξής: “Η με πρόθεση παρατήρηση της εμπειρίας μας στο παρόν, χωρίς κριτική.”

Ο ορισμός αυτός, μας επιτρέπει να δούμε ακριβώς ποια είναι τα “συστατικά” της ενσυνειδητότητας. Μέσα από αυτόν τον ορισμό, ο Jon Kabat Zinn μας δείχνει ότι υπάρχουν τρεις συγκεκριμένοι τρόποι με τους οποίους η προσοχή μας αλλάζει επίπεδο, όταν την ασκούμε.

Πρώτον, η προσοχή μας εστιάζεται…

1. Με Πρόθεση

Η ενσυνειδητότητα προϋποθέτει σκόπιμη εστίαση της προσοχής μας. Όταν είμαστε στον αυτόματο πιλότο, η προσοχή μας έχει “εγκλωβιστεί” σε μια συνεχή (και όχι πάντα θετική) ροή σκέψεων. Όταν γινόμαστε ενσυνείδητοι, βγαίνουμε από αυτό το ρεύμα, φέρνοντας την προσοχή μας όπου εμείς επιλέξουμε. Ένας άλλος τρόπος για το “σκόπιμα”, είναι το συνειδητά. Ζούμε περισσότερο συνειδητά, πιο αφυπνισμένα, πληρέστερα στους εαυτούς μας και την ζωή μας όταν δίνουμε προσοχή με αυτόν τον τρόπο.

Δεύτερον, η προσοχή μας εστιάζεται…

2. Στην Παρούσα Στιγμή

Αν αφήσουμε το μυαλό μας ανεξέλεγκτο, συνήθως προτιμά να περιπλανιέται μακριά από την παρούσα στιγμή. Είτε αναπολεί και «αναμασά» το παρελθόν, είτε προβάλει σενάρια και φαντασιώνει το μέλλον. Με άλλα λόγια, σπάνια είμαστε πλήρως συνειδητοί στο παρόν.

Η ενσυνείδητη προσοχή ωστόσο, είναι πλήρως εστιασμένη στην εμπειρία μας την τρέχουσα στιγμή – στο εδώ και τώρα. Αποδεσμευόμαστε έτσι από την ένταση που προκαλεί η τάση που έχουμε να θέλουμε τα πράγματα να είναι διαφορετικά και αντί αυτού, αποδεχόμαστε την παρούσα στιγμή, έτσι ακριβώς όπως είναι. Γιατί ούτως ή άλλως, είναι ήδη εδώ!

Τρίτον, η προσοχή μας εστιάζεται…

3. Χωρίς Κριτική

Όταν εξασκούμαστε στην ενσυνειδητότητα, σκοπός μας δεν είναι να ελέγξουμε, να καταστείλουμε ή να σταματήσουμε τις σκέψεις μας. Αυτό που κάνουμε είναι να δώσουμε προσοχή και να παρατηρούμε την τρέχουσα εμπειρία μας, όπως αυτή προκύπτει, χωρίς να την κρίνουμε, να την αναλύουμε ή να την αξιολογούμε κατά οποιονδήποτε τρόπο.

Η ενσυνειδητότητα μας επιτρέπει να γίνουμε παρατηρητής των αισθήσεων, των σκέψεων και των συναισθήματα που προκύπτουν, χωρίς να εμπλακούμε ή παρασυρθούμε στη ροή τους. Με αυτόν τον τρόπο και ως παρατηρητές, είναι λιγότερο πιθανό να αντιδράσουμε μηχανικά με βάση τον συνήθη τρόπο σκέψης ή συμπεριφοράς. Μας δίνεται έτσι μια ευκαιρία για νέες επιλογές, φέρνοντας περισσότερη ελευθερία στη ζωή μας.

Πώς αναπτύσσεται η ενσυνειδητότητα;

Υπάρχουν δύο μορφές πρακτικής εξάσκησης για την ανάπτυξη της ενσυνειδητότητας (mindfulness). Η πρώτη είναι η λεγόμενη τυπική πρακτική, η οποία συνήθως αναφέρεται ως διαλογισμός. Η τυπική πρακτική του διαλογισμού γίνεται συνήθως καθιστά, με τα μάτια κλειστά, αλλά μπορεί επίσης να γίνει ξαπλωτά ή ακόμα και με περπάτημα.

Η άτυπη πρακτική, είναι το υπόλοιπο μέρος της ζωής μας! Οτιδήποτε κάνουμε στην καθημερινότητα με πλήρη συνειδητότητα, μπορεί να λεχθεί ότι είναι «ενσυνειδητότητα στην πράξη». Μπορεί να είναι όταν πλένουμε τα δόντια μας, όταν περιμένουμε στο φανάρι ή όταν βγάζουμε το σκύλο για βόλτα. Κάθε δραστηριότητα ρουτίνας μπορεί να γίνει μια άτυπη πρακτική εξάσκηση ενσυνειδητότητας όταν φέρουμε πλήρη συνειδητότητα σε αυτή.

Τι μπορεί να κάνει ενσυνειδητότητα για σας;

Χάρη στην έρευνα και την προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η ενσυνειδητότητα δεν είναι πλέον κρυμμένη σε αρχαία πνευματικά κείμενα και μοναστήρια. Σήμερα, εξασκείται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Πλέον διδάσκεται στα σχολεία, στους χώρους εργασίας, στα νοσοκομεία και στα σπίτια σε όλο τον κόσμο. Καθώς οι άνθρωποι συνεχίζουν να ανακαλύπτουν μόνοι τους τα εξαιρετικά οφέλη του να ζεις συνειδητά, το ενδιαφέρον εξακολουθεί να ανεβαίνει.

Σήμερα και με την εξέλιξη της τεχνολογίας, υπάρχει πλέον μεγάλος αριθμός αξιόπιστων επιστημονικών ερευνών σχετικά με τα οφέλη της ενσυνειδητότητας.

Ακολουθούν μερικά από τα πιο σημαντικά και επιστημονικά

επιβεβαιωμένα οφέλη της ενσυνειδητότητας:

Η ενσυνειδητότητα μειώνει το στρες, το άγχος και άλλα έντονα αρνητικά συναισθήματα (Η καλλιέργεια της ενσυνειδητότητας συρρικνώνεται την αμυγδαλή, το κέντρο του εγκεφάλου υπεύθυνο για το συναίσθημα του φόβου και την αυτόματη αντίδραση «πάλη ή φυγή».)

Η ενσυνειδητότητα μειώνει τα ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα της κατάθλιψης (κλινικές δοκιμές δείχνουν ότι η ενσυνειδητότητα είναι εξίσου αποτελεσματική με τα φάρμακα χωρίς όμως τις παρενέργειες.)

Η ενσυνειδητότητα μειώνει την αϋπνία, αυξάνει την αίσθηση ευεξίας, μειώνει τον λήθαργο και αυξάνει την ενέργεια τόσο ψυχικά όσο και σωματικά.

Η ενσυνειδητότητα είναι πολύ αποτελεσματική για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου.

Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει τη μνήμη και αυξάνει την συγκέντρωση και την προσοχή.

Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει την συναισθηματική νοημοσύνη και αναπτύσσει την ενσυναίσθηση και την συμπόνια.

Επίσης βελτιώνει την επικοινωνία και τις σχέσεις.Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει την γενικότερη υγεία και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Η ενσυνειδητότητα δημιουργεί καθαρότερη και πιο εστιασμένη σκέψη και βελτιώνει την δημιουργικότητα και την απόδοση στην εργασία.

Η ενσυνειδητότητα τονώνει την αυτοπεποίθηση και την συναισθηματική ευελιξία και αντοχή.

Η ενσυνειδητότητα μειώνει ψυχαναγκαστικές και εθιστικές συμπεριφορές και έχει επίσης αποδειχθεί ότι λειτουργεί καλύτερα από οποιαδήποτε δίαιτα για την αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους.

Η ενσυνειδητότητα αποδεικνύεται επίσης ότι είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και καθοριστικούς παράγοντες ευτυχίας στην ζωή (εφόσον οι βασικές ανάγκες επιβίωσης έχουν ικανοποιηθεί).

Η ανάπτυξη και ενσωμάτωση της ενσυνειδητότητας, μπορεί να σας οδηγήσει να ανακαλύψετε ότι αυτό που ψάχνετε μέχρι σήμερα εκεί «έξω» – το συναισθήματα της γαλήνης, της ισορροπίας και της πληρότητας – να ανακαλύψετε ότι ήταν πάντα μέσα σας.