Σίγουρα θα υπάρχουν πράγματα για τον εαυτό μας που δεν μας αρέσουν. Και η λογική λέει πως τα αλλάζουμε. Σωστά; Καλά, μπορεί και να μην είναι ακριβώς έτσι. Είναι πιο πιθανό ότι θα συνεχίσουμε να διατηρούμε ότι δεν μας αρέσει σε μας, ακόμα κι αν λέμε ότι θέλουμε να τα αλλάξουμε. Οπότε βγαίνουν αληθινοί όσοι ισχυρίζονται πως οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν;
Όχι, οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν. Με μια μικρή υποσημείωση... η μόνη πραγματική, σε θετική κατεύθυνση αλλαγή που μπορεί να συμβεί, είναι αυτή που θα μας φέρει πιο κοντά στον εαυτό μας, σε αυτό που είμαστε, στην δικιά μας αλήθεια. Καμία αλλαγή δεν θα έχει θετικά αποτελέσματα και δεν θα έχει διάρκεια αν προσπαθήσουμε να γίνουμε κάτι που δεν είμαστε.
Μπορεί να επέλθει μια τέτοια αλλαγή; Μπορούμε να γίνουμε πιο πολύ ο “εαυτός” μας; Μπορούμε! Και μάλιστα ο τρόπος μπορεί να περιγραφεί εύκολα και με λέξεις : “απλά βγάζοντας από πάνω μας και από μέσα μας όλες τις επιρροές και επιδράσεις που έχουμε συσσωρεύσει από το περιβάλλον μας, από τις σχέσεις μας, την εκπαίδευσή μας, από τραυματικές εμπειρίες και περιστατικά της ζωής μας...και γενικά από “τρίτες” πηγές... Μένοντας “καθαροί” από τέτοιες παρεμβάσεις που πολλές φορές ασυναίσθητα έχουν εμποτιστεί μέσα μας και έχουν διαμορφώσει συμπεριφορές, συναισθήματα, τρόπους σκέψεις και στάσεις ζωής, μόνοι με τον εαυτό μας, τις αλήθειες μας, το δικό μας σύστημα αξιών και την δική μας οπτική γωνία για τον κόσμο, μπορούμε να αναθεωρήσουμε τα πάντα αν θέλουμε και να επιφέρουμε τις επιθυμητές αλλαγές”.
Ωραίο και απλό ακούγεται! Δυστυχώς όμως δεν είναι τόσο εύκολο. Δεν υπάρχουν μαγικά ραβδιά ή συνταγές για το θαυματουργό χάπι που θα σε φέρει σε μια τέτοια επιθυμητή και ανώτερη κατάσταση. Θα ήταν ευχής έργο να μπορούσαμε απλά με ένα χτύπημα των δακτύλων μας να πούμε αντίο σε καθιερωμένες συνήθειες, ακόμα και όταν αυτές μας έχουν οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες. Σίγουρα θα ευχόμασταν να ήταν ευκολότερο. Μερικές φορές γινόμαστε ανυπόμονοι και πιστεύουμε πως δίνοντας μια διαταγή του τύπου: "Απλά σταμάτησε να το κάνεις τώρα!", θα αλλάξει κάτι... Η λέξη "απλά" και “αλλαγή” δεν πάνε μαζί. Δεν αλλάζουμε "απλά" επειδή και μόνο κάποιος, ακόμα και αν είμαστε εμείς οι ίδιοι αυτοί, το θέλουμε. Για την όποια αλλαγή χρειάζονται πέρα από την δύναμη της θέλησης, διάθεση για δουλειά με τον εαυτό μας, επιμονή και γνώση του τρόπου για να καταφέρεις το θεμιτό αποτέλεσμα.
Ακούω συχνά να λένε πως “ο άνθρωπος δεν αλλάζει”! Το σίγουρο είναι πως είναι πολλοί αυτοί που δεν θα ήθελαν να αλλάξει!
Θα πρέπει να απαλλαγούμε και να διώξουμε μακριά τους “δαίμονες” που μας λένε πως δεν μπορούμε να αλλάξουμε : ¨είναι πάρα πολύ δύσκολο¨, ¨δεν είναι στο DNA σας¨, ¨απαιτεί υπερβολική προσπάθεια¨, ¨γεννήθηκες έτσι¨, “είναι πολύ αργά πλέον”, “γιατί να αλλάξεις; είναι μάταια όλα” ... Μια τέτοια νοοτροπία θα σαμποτάρει τις προσπάθειές μας πριν καν ξεκινήσουμε. Αν και είναι αλήθεια ότι "είσαι αυτός που είσαι» και ότι η δομή της προσωπικότητας σου "είναι αυτή που είναι¨, δεν είναι αλήθεια ότι δεν μπορείτε να τροποποιήσετε, να αλλάξετε ή να βελτιώσετε πολλές πτυχές του πώς συμπεριφέρεστε, σκέφτεστε και νιώθετε.
Πως θα αλλάξουμε λοιπόν;
Είναι μια διαδικασία που ξεκινά με την λέξη “επίγνωση”. Επίγνωση πως εμείς είμαστε οι μόνοι υπεύθυνοι για την δική μας ζωή. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν το προφανές, αλλά δεν είναι. Αν έχουμε συνηθίσει να κατηγορούμε όλους τους άλλους για τα προβλήματά μας, τότε δεν έχουμε “επίγνωση”. Αν έχουμε μια αόριστη εικόνα για την ζωή, κατηγορώντας την κακή μας τύχη, τότε βρισκόμαστε ακόμα σε φάση άρνησης. Πώς είναι ποτέ δυνατό να αλλάξει τίποτα, αν δεν έχουμε επίγνωση για τον τρόπο που η σκέψη, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά μας συντέλεσαν στην δημιουργία της δυσκολίας μέσα στην οποία βρισκόμαστε;
Ένα επόμενο βήμα θα μπορούσε να είναι η Αυτογνωσία χωρίς κρίση. Μια διαδικασία παρόμοια με αυτή που ένας ανθρωπολόγος παρατηρεί την συμπεριφορά των ανθρώπων σε μια προσπάθεια να καταλάβει. Παρατηρείστε τον εαυτό σας, τι κάνετε, πως σκέφτεστε, πως νιώθετε, χωρίς να τον κρίνεται ή να τον επικρίνεται. Συμφιλιωθείτε με τον εαυτό σας, ακόμα και με εκείνα τα στοιχεία επάνω του που δεν σας αρέσουν.
Αναζητήστε έναν ειδικό ή βιβλία αυτοβελτίωσης που θα σας βοηθήσουν να βρείτε τις αιτίες για ότι “άσχημο” παρατηρείτε στον εαυτό σας και στην ζωή σας, και θα σας δείξουν αποτελεσματικούς τρόπους για την αντιμετώπιση, την αλλαγή ή την βελτίωσή του.
Αλλά κυρίως χρειάζεστε μια ειλικρινή συμφωνία και δέσμευση με τον εαυτό σας να εξακολουθείτε να βαδίζετε στον δρόμο της αλλαγής. Μια απλή υπόσχεση ή ευχολόγια δεν κάνουν. Χωρίς άλλες δικαιολογίες. Χωρίς μαγικές λύσεις και ιδέες. Χωρίς να σαμποτάρετε ξανά τον εαυτό σας. Ξέρετε ότι δεν θα είναι εύκολο, αλλά και τι έγινε; Εσείς παραμένετε προσηλωμένοι στο στόχο σας.
Γνωρίζετε την ανάγκη για αυτό-πειθαρχία, επιμονή και σκληρή δουλειά. Ξέρετε γιατί θέλετε να αλλάξετε. Ξέρεις ποιος θέλετε να είστε. Γνωρίζετε ότι οι ενέργειές σας θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις πεποιθήσεις σας. Να υπάρχει συνέχεια λόγου και πράξεων. Ξέρετε ότι δεν έχει κανένα νόημα να ισχυρίζεστε πως θέλετε να αλλάξετε, αλλά στη συνέχεια να μην κάνετε τίποτα γι 'αυτό. Έχετε βαρεθεί να απογοητεύετε τον εαυτό σας. Έχετε βαρεθεί να νιώθετε απόγνωση. Καλωσορίστε την αλλαγή. Ξεκινήστε! Και αφήστε πίσω όλες τις δικαιολογίες και τα “αλλά...”.
Το να ξεκινήσετε να υιοθετείτε διαφορετικούς, καινούργιους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς μπορεί να μην είναι εύκολο, τουλάχιστον στην αρχή... Μπορεί να αισθανθείτε μια μεγάλη αντίσταση ακόμα και από τον ίδιο σας τον εαυτό απέναντι σε αυτή αλλαγή. Αλλά εάν σκεφτείτε πως αυτή η αλλαγή θα σας δώσει μια μοναδική ευκαιρία για ανάπτυξη και εξέλιξη, και δεν την δείτε απλά σαν μια κοπιαστική διαδικασία που σας βγάζει από την ρουτίνα και το “βόλεμα” σας, να είστε βέβαιοι πως καταπληκτικά πράγματα μπορούν να συμβούν.
Μου αρέσει η διατύπωση του Muhammad Ali σχετικά με την αλλαγή: «Ένας άνθρωπος που βλέπει τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο στα πενήντα του, όπως έκανε στα είκοσι του, σπατάλησε τριάντα χρόνια της ζωής του."
Είτε είστε πολύ νεότεροι από πενήντα, είτε πολύ μεγαλύτεροι, ελπίζω να κάνετε την αλλαγή που θέλετε. Μην αφήνετε την αδράνεια ή τον φόβο να καταπνίξει την ανάπτυξη σας. Μην απογοητεύεσαι επειδή μπορεί τίποτα να μην έχει αλλάξει μέχρι τώρα. Αυτό δεν σημαίνει πως τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει από εδώ και πέρα. Αρκεί να αφοσιωθούμε στον στόχο μας και να ξεκινήσουμε... τώρα!
Ακόμη και από μια μικρή αλλαγή μπορούμε να αποκομίσουμε ουσιαστικά οφέλη. Και εδώ έρχονται τα καλά νέα. Η όποια αλλαγή που κινείται σε θετική κατεύθυνση, θα αυξήσει όχι μόνο την επίγνωση, την υπευθυνότητα, την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, αλλά θα προάγει και θα εμπλουτίσει τις σχέσεις μας, θα ενισχύσει την επαγγελματική σταδιοδρομίας μας και θα ενδυναμώσει την ευημερία μας. Και νομίζω πως όλα αυτά είναι επαρκή ανταλλάγματα για να αξίζει τον κόπο να αφιερώσουμε λίγο χρόνο και προσπάθεια στον δρόμο της αυτογνωσία και της αυτοβελτίωσης!
Μπορεί η Αλλαγή μερικές φορές να είναι δύσκολη και επίπονη. Το να μην αλλάξουμε όμως μπορεί να αποδειχτεί καταστροφικό, για εμάς, την ζωή μας και για αυτούς που αγαπάμε.
Και όπως είπε ο George Eliot “Ποτέ δεν είναι αργά να γίνεις αυτό που πάντα ήθελες να είσαι”!
Κωνσταντίνος Ζωχιός
Ψυχολόγος/Ψυχοθεραπευτής